Atmosfera rodzinna

Atmosfera rodzinna.

„Istotną rolę w przygotowaniu dziecka do przyszłego życia rodzinnego odgrywa atmosfera rodzinna. Przykład rodziców, ich zachowanie się i postępowanie w codziennych sytuacjach życiowych tworzą u dziecka zespół wzorców, które utrwalają się i zachowują w pamięci jako przyszły obraz rodzinny”(Godorowski 1985, s.119)

Atmosferę w rodzinie lub inaczej mówiąc – klimat – tworzą dorośli, a rolę decydującą odgrywają tu właściwości i walory rodziców, ich osobisty stosunek do siebie, do własnego życia, stosunek do wartości. W tych podstawowych płaszczyznach zamykają się wszystkie sprawy życia rodzinnego, a więc akceptacja dokonanego wyboru małżonka, zadowolenia ze wspólnie tworzonej egzystencji, zgodność poglądów w kwestiach podstawowych, umiejętność współdziałania oraz rozwiązywania spraw trudnych (H. Izdebska, 1979)

Atmosfera rodzinna określana jest również mianem wychowania, a tworzy ją wypadkowa postaw obojga rodziców. (Obuchowska I., 1983)

Nie zawsze jednak atmosfera domowa jest pozytywna. Zdarza się, iż mamy do czynienia  atmosferą , gdzie dziecko przeżywa niepokój, niepewność, stałą antycypację lęku, która może przybrać postać lęku przed lękiem. Typowa jest tu atmosfera rodzin alkoholików. Podobnie wadliwą , tworzą rodzice odrzucający swoje dziecko, rozwodzący się, niezrównoważeni psychicznie.

Irena Obuchowska wyróżnia pewne typy atmosfery rodzinnej, które mogą wywierać traumatyzujący wpływ na rozwój dziecka:

• Atmosfera napięta, pełna nieufności, niedomówień, stwarzająca uczucie nieokreślonego zagrożenia; w atmosferze takiej często dochodzi do konfliktów, niekiedy prowadzących do zamachów samobójczych;
• Atmosfera hałaśliwa, z awanturami, kłótniami, powodująca zmęczenie i frustrację;
• Atmosfera depresyjna, którą cechuje smutek, przygnębienie, rezygnacja; bardzo nieszczęśliwie czują się w niej przede wszystkim dzieci aktywne;
• Atmosfera obojętna, charakteryzująca się brakiem związku uczuciowego rodziców z dzieckiem, przy zaspokajaniu innych jego potrzeb;
• Atmosfera nadmiaru emocji i problemów; co się tyczy emocji, mogą to być nadmierne emocje skierowane wybiórczo ku dziecku (tak jest najczęściej), bądź też może to być atmosfera ogólnie silnie zabarwiona emocjonalnie. W pierwszym ze wspomnianych wypadków nadmiar emocji wypacza tworzący się obraz świata, dziecku wydaje się, że świat powinien służyć jemu, tworzą się u niego postawy egocentryczne, utrudnione jest porozumiewanie się nieemocjonalne. Częstym zjawiskiem w wypadku nadmiaru emocji bywa współzawodnictwo członków rodziny w okazywaniu dziecku czułości. W wypadku drugim, motywacja dziecka staję się uzależniona od stopnia emocjonalnego zabarwienia sytuacji. Tworzy się więc nadmierna zależność między działaniem dziecka a emocjami symulowanymi z zewnątrz.

Sytuacja nadmiaru emocji pozbawia dziecko szans obrony przed kumulującymi się trudnościami. Zdolne, np. do funkcjonowania tylko w warunkach silnych emocji, w standardowych sytuacjach społecznych dziecko zawodzi.

Rodzinne środowisko wychowawcze tworzą rodzice , dziecko (dzieci), oraz klimat rodziny.  O tym jaki jest klimat środowiska wychowawczego w rodzinie, decyduje wiele czynników, które można pogrupować na trzy kategorie:  te, które oddziałują w sposób pośredni z ogólnego klimatu wokół ludzkiego życia, jego zadań, ukształtowania społeczeństwa, przyjmowania hierarchii wartości, urzeczywistniania wartości w polityce społecznej. Druga grupa to czynniki oddziałujące w rodzinie macierzystej w trakcie indywidualnego dojrzewania, wzrastania, rozwoju fizycznego i psychicznego. I trzecia grupa czynników, to te, które oddziałują bezpośrednio „tu i teraz”, w konkretnym środowisku rodzinnym i aktualnie stymulują wychowanie. (M. Ryś,1999)

Współcześnie maleje w naszym społeczeństwie poczucie odpowiedzialności dużej liczby rodziców za wychowanie własnych dzieci. W tych warunkach w niepokojącym wręcz tempie poszerzają się kręgi dzieci zdemoralizowanych, przestępczych, aspołecznych. Obserwuje się wzrost agresji dziecięcej i rozmaite formy demoralizacji, co stwarza zagrożenie dla życia społecznego. Stąd też wychowanie w rodzinie ma być traktowane nie jako sprawa osobistej satysfakcji, ale także jako spełnienie moralnego obowiązku wobec naszych dzieci i społeczeństwa, w którym żyjemy. (H. Cudak, 2000)

Bibliografa:

Izdebska, H.(1979). Szczęście dziecka.

Obuchowska, I. (1983). Dynamika nerwic.

Ryś, M. (1999). Wychowanie do życia w rodzinie.

Agnieszka Nowosielska